Nógv fólk var samankomið til hátíðarhaldið niðri í Áartúni.

Sera stórur áhugi var fyri hátíðarhaldinum í Áartúni, tá standmyndin av áarstovubrøðrunum Hans Andriasi og Janusi varð avdúkað, og sannur veitslurómur var, hóast rættiliga tíðliga á degi (hátíðarhaldið byrjaði kl. 11).

Heðin Mortensen heldur røðu.

Tað var ikki sørt at folk vóru í ólavsøkuhýri, hóast enn eru 10 dagar til ólavsøkan alment verður sett, og nevndi Heðin Mortensen, borgarstjóri, eisini sum tað fyrsta, at ætlanin er at Áartúnið skal verða ein virkin pallur í ólavsøkuni. Hetta sæst eisini aftur í ólavsøkuskránni, sum síðsta hond verður løgd á í løtuni.

Eftir avdúkingina. Eyðun Eliasen sæst her ytst til vinstru, síðani Heðin Morensen, Beinta Háberg, sum avdúkaði standmyndina, og longst til høgru Tórmóður Djurhuus, ið umboðaði ættarbandið til Áarstovufólkini.

Tað er Eyðun Eliasen sum hevur staðið fyri at tekna túnið, og tey hava lagt seg eftir at fáa túnið at rigga í útsjónd, men eisini at fáa folk at steðga á, og seta seg niður á stabbarnar. Hugleiða um lívið og tess fasur.

Hesa góðu løtuna sum hátíðarhaldið vardi, vísti tað seg sum at børnini beinanvegin tóku túnið til sín, og høvdu hug at seta seg bæði á sokkulin hjá standmyndini, og á kantin til sjálvt túnið – tað bar til hesa løtuna, tí ongin ferðsla var.

Túnið tykist rigga væl, og eftir ætlan: børnini hugnaðu sær í góða veðrinum, og smæddust ikki at seta seg mitt fyri, meðan Tórmóður Djurhuus greiddi frá um Áarstovufólkini.

Kring túnið er leysir smásteinar – her hevði verið gott samsvar við umhvørvið við træhúsum við flagtekju, um túnið heldur var kringsett av einum grønum geira.

Gips inni og bronsa úti.

Tað er Beinta Háberg sum hevur latið standmyndina stoypa eftir eini gipsmynd, sum Janus Kamban gjørdi umleið 1980. Gipsmyndin stendur inni í Áarstovu, sum er matstova ið húsast í gamla Vertshúsinum, ella Hotel Djurhuus, sum tað eisini var nevnt.

Tey høvdu gjørt nógv burturúr hátíðarhaldinum, m.a. fingu fólk smáar koppar við flógvum røstum kjøti og eplamorli, og høvi var at heilsa uppá bæði býráðslimir, og ikki minst gevaran Beintu Háberg.

Beinta Háberg og Ingvør Nolsøe.

“Vit fóru til messu við Struer presti. Nógv fólk var í kirkju, men sangurin var tað ræðuligasta, sum eg nakrantíð í lívi mínum havi hoyrt; hvør skríggjar tann fyrsta og tann besta tónan, sum hann fær fram; deknurin syngur fyri, men hevur ikki tónlistargávur til helvtar ímóti einum lómi. Mær barst í hug søgan um Bach, sum ein urguleikari spurdi, um hann eisini kundi leika á urgu, tí hann stardi so nógv at fingrum hansara. Eitt pinkulítið sindur, sigur Bach, setur seg á beinkin og leggur seg við báðum hondum á lyklaborðið. Ræðslusligin av hesum andskræmiliga misljóði hopar urguleikarin aftur eftir hæli og trívur í eldhuga sínum í bringuna á Bach og rópar: Harri, annaðhvørt eru tygum hin livandi Sátan ella Bach. Hugsaði eg mær teir einstøku barkarnar á føroyingunum sum urgupípur og alt kirkjufólkið sum eina urgu, so helt eg, at onkur lá við ørmunum á lyklaborðinum, men her fór eingin upploysing fram av misljóðinum, eingin Joh. Seb. Bach stjórnaði her, men hin livandi Sátan.”

s. 100-101

Dóttir Hans Paula, er heldur ikki sloppin undan. Henda andlitsmyndin er sett rættiliga uttarlaga í høllini, og vendir hon bakið til síni egnu verk – og til Zacharias, ið eygleiðir hana væl og virðiliga.

Eins og Tróndur Patursson, so er Zakarias eisini væl umboðaður á Heystframsýningini, bæði við verkum og við andlitsmynd, ið Hans Pauli Olsen hevur gjørt. Men meðan andlitsmyndin av Tróndi vendir nakkan til verk Tróndar, og heldur hyggur beint yvir at Zakariasi, so vendir andlitsmyndin av Zakariasi soleiðis at hann fær eygleitt fólk ið fara at hyggja at hansara egnu myndum. Hetta ger hann við einum vælraktum skálkabrosi, samstundis sum hann heldur eyga við andlitsmyndina av dóttir Hans Paula.

Tróndur Patursson var væl umboðaður tá Heystframsýningin 2011 læt upp leygardagin 15. oktober. Hann var hann sjálvur, hann sýndi fram málningar, og hann varð eisini sjálvur sýndur fram í gipsi.

Andlitsmyndin hjá Hans Paula Olsen av Tróndi er sjáldsama livandi, og er tann andlitsmyndin, ið er sloppin longst inn í listahøllina á Skipasmiðjuni, har hann so spelkin stendur og eygleiðir hini høvdini hjá Hans Paula.

Eri ikki so sannførd í at tað hevði verið tað besta, tí tað er frálíkt at kunna vitja ymisk høli. Harumframt er Heystframsýningin ábyrgdin hjá nøkrum einstøkum listafólkum, og hetta gevur teimum eitt frælsi, sum ein almennur stovnur (uttan mun til um hann er sjálveigandi) ikki hevur. Ein almennur stovnur hevur skyldu at lata ymsum bólkum og listasløgum framat, – í mun til listafólkini sum hava tikið seg saman til Heystframsýnina. Vit hava tískil høvi at eygleiða hvussu teirra list mennist og broytist, og í so máta er framsýningin í ár eitt frálíkt dømi.

Fyrst tú trínur inn í høllina sært tú, at har er nakað heilt skeivt – málningarnir á endavegginum tykjast ikki at vita hvat vendir niður og hvat vendir upp. Og hóast tað, so er skil á sjóvarmálanum. Her hevur Hjørdis Haack arbeitt víðari við sínum speglingum, nú nú við denti á speglingar í sjónum og támi. Sera ólíkt speglingunum í silvurføtum, men minst líka spennandi. Stendur tú tætt við myndirnar, kennir tú teg heilt fevnda av táminum.

Frammanfyri vegginum hjá Hjørdis er eisini ein veggur, sum er heilt øðrvísi enn vanligir veggir. Her er ein ein tættpakkaður veggur við svørt/hvítum tekningum hjá Tummas Jákup Thomsen, og hesin veggurin er eisini nakað heilt nýtt á Heystframsýningini, og eitt tað fyrsta tú leggur merki til.

Handan sýnina inn til támið hjá Hjørdis Haack krógva seg málningarnir hjá Hansinu Iversen. Teir eru gulir og glaðir, og hóast ikki so øgiliga ítøkiligir, so eru t.d. nakrar smáar bibbur at síggja leiddu tankarnar til fosturspark.

Tróndur Patursson er á hesi framsýning grønur og bláur. Talan um sera intensar náttúrulýsingar í antin brennandi bláum – ella bara Tróndabláum ella gløðandi grønum. Men umframt at sýna fram, so verður Tróndur eisini sýndur fram, og sami neisti sum Tróndur sýnir í sínum verkum, hevur Hans Pauli Olsen megnað at fáa fram í síni andlitsmynd av Tróndi.

Verkini hjá Brandi Paturssyni eru sera fjølbroytt. Hann arbeiðir við jarni og glasi, bæði hvørt tilfar sær, og sett saman. Eitt tað fyrsta eygað fangar, tá tú trínir inn í høllina er hugtakandi jarnskepilsið “Floymandi”, ið hongur á einum stólpa og lítur yvir hini verkini.

Inni í ymsu básunum krógvaðu navnframir listamenn so sum Torbjørn Olsen, Zakaris Heinesen, Bárður Jákupsson og Marius Olsen. Felags fyri hesar royndu menn eru at teirra verk eru altíð á høgum stigi. Eisini hevur Ilona Raipala fingið ein vegg, og eru motivini hjá henni heilt øðrvísi enn vanlig føroysk motiv, m.a. tí tey ímynda eina heilt aðra náttúru enn ta vit kenna. Men evnið tey viðgera eru eins viðkomandi fyri okkum sum finnum.

Framsýningin er soleiðis sett upp, at tú fyrst varnast tað sum er innast á botni, og nústani á veg út leggur tú til merkis Hanna Bjartalíð, sum bæði hevur myndir og figur. Góðar myndir, sum fáa teg at snara tær á og byrja umaftur at hyggja at framsýningini.

Sí fleiri myndir frá Heystframsýningini 2011 í myndasavninum her.

Sí eisini serstakar stubbar um ymsu andlitsmyndirnar hjá Hans Paula um Trónda, Zakarias, dóttrina

Tað kann vera, at málningarnir eru smáir, men hvør av teimum hevur eina stóra søgu. Nógv listafólk hava lyndi til at gera stórar málningar, sum hóska seg væl til opin almenn rúm, og kanska onkra stóra stovu, men fáir eru tey rúm sum bera nógvar slíkar stórar málningar.

Tá er øðrvísi við hesum smáu málningunum hjá Anker Mortensen, sum ikki standa og rópa eftir hvørjum øðrum og áskoðaranum, men heldur lokka áskoðaran at koma nærri og hyggja inn í myndina, púra ótarnað av øðrum myndum beint við.

Ikki færri enn 79 myndir eru á framsýningini, og tær flestu eru smáar í vavi, tó at nakrir stórir málningar eisini eru. Listin hjá Anker Mortensen er helst slík, sum áskoðarin skal venja seg til, tí Anker roynir als ikki at gera vakra list, ella sofastykkir. Anker sigur frá søgum.

[See image gallery at gramar.stovu.net] Ein søgan er um svørtu kettuna “Hvirla” ið hvarv. Húsið hjá Hvirlu fekk sær hønur, og serliga vóru tey góð við ta veikastu og minstu hønuna. Hvirla hevði fingið at vita, at hon skuldi halda labbarnar burtur frá hønunum. Men ein dagin var yndishønan burtur, og Hvirla varð funnin liggjandi í grasinum við uppbólgnaðum búki – full av hønu. Hvirla fekk eitt sovorðið skeld, at hon bleiv fornermað og stakk av. Hvirla kom ikki afturíaftur, hon hvarv!

Eitt er at fara á framsýning at síggja myndir. Samstundis er eisini høvi at síggja og samskifta við hinar áskoðararnar. Stuttligt at síggja hvussu upplívgað fólk vóru av myndunum hjá Anker – men tað er als ikki so løgið, tí myndirnar tala, og tær tala við gleði.

[See image gallery at gramar.stovu.net] Anker Mortensen og John Dalsgarð undir eini av teimum stóru myndunum á framsýningini: som den gyldne sol… tað óskapta ljósið.

[See image gallery at gramar.stovu.net] Reyðir og grønir prikkar… Sjálvt søluprikkarnir undir myndunum siga eina søgu!

Sí fleiri myndir í myndasavninum við at trýsta á hetta leinki.

Í hesum sambandi var sett upp sera væleydnað framsýning við vatnlitsmyndum.

Tá framsýningin læt upp var so mikið nógv av fólki, at tað var ringt at njóta sjálvar myndirnar, men framsýningin er opin til 2. juli, og fara vit at mæla fólki til at geva sær stundir at fara oman á Steinprent eina løtu at njóta frálíku myndirnar hjá Zachariasi.

Vit tóku nakrar myndir á føðingardegnum – tær eru at finna í myndasavni okkara. Leinki til myndasavnið er her.

Bulur sum nú skal liggja í eitt ár ella so.

Ongin siðvenja er í Føroyum at dyrka soppar til matna – men soppar í hópatali verða innfluttir. Hetta ætla vit at gera nakað við, og fyrsta stig er at gera nakrar royndir. Hava fingið fatur á nøkrum smáum viðabulum, og eru teir nú potaðir við innfluttum soppum.

Tøppar við soppi eru settir inn í bulin

So er at bíða eftir hvussu teir fara at trívast – teir skulu hava júst somu treytir sum teir vanligu blámusopparnir: vætu (men ikki vátt) og passaligan hita. Sambært vegleiðingini tekur tað eitt ár áðrenn vit kunnu heysta hundalond. Um so er, so fer kanska eitt koma ein nýggj vøra í okkara nethandil: eitt sett við “dyrka tínar egnu soppar”.

Í hesari royndini er talan um soppar sum bróta niður træ, og hundalondini eru ikki vanligir átusoppar (champignon) men heldur slíkir sum ostrusoppar.

Ostrusoppur

Í vakstrarhúsinum hjá Gramar verður arbeitt við at kanna gagnliga samværið millum soppar og plantur. Samstundis verður stríðst við onnur samværi, ið ikki eru so gagnlig, serliga skordýr ið onkursvegna liva av plantunum. Eiturevni skulu helst ikki brúkast undir slíkum royndum sum vit gera, tí tey kunnu ávirka úrslitið.

Náttúran hevur tó loysn á tí mesta, og her er ein teirra: Eiturkoppar stórtrívast í slíkum umhvørvi, og fáa so nógv at eta, at teir gerast stórir – eftir føroyskum viðurskiftum – og nógvir. Hesin hekk uppi yvir urtapottunum í ferð við at gera eitt lokkanet.

Vit á Gramar arbeiða ikki við skordýrum, og hava tí ikki serligan kunnleika til eiturkoppar. Hesin er góðan cm langur. Nakar sum veit at siga hvat slag hann er?

Dagføring: Havi júst funnið eitt leinki til føroyskar eiturkoppar. Jørgen Lissner hevur gjørt eina heimasíðu við myndum og frágreiðingum. “Spiders of the Faroe Islands” frá 2010.